Karadeniz’de ağustos ayında başlayan fındık hasadında sona gelindi. Mahsulünü toplayan üreticilerin bir kısmı harmanlarda kuruttuğu ürünlerini çuvala koyarak tüccarın kapısını çalarken, kimisi fiyatların 100 liranın üzerine çıkacağını tahmin ederek evlerinde ve depolarında fındıklarını bekletmeye aldı. Fındığın pazara inmemesi 1 Eylül’de başlayan ihracat sezonuna da yansıdı. KFMİB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Dursun Oğuz Gürsoy, ihracat sezonunda 17 günlük sürede 11 bin 114 ton iç fındık ihracatı yapıldığını ve bu ihracat karşılığında ülkeye 66 milyon 635 bin Dolar girişinin olduğunu söyledi. İhraç edilen fındığın 6 bin 726 tonunun bir önceki yıla ait ürün olduğunu belirten Gürsoy, bir önceki yıla göre aynı dönemde ihracatta bin ton civarında düşüş görüldüğünü ifade etti. Gürsoy, 2023-2024 ihracat sezonunda ise 275 ile 280 bin ton civarında iç fındık ihracatı gerçekleştirilmesinin hedeflendiğini açıkladı.

GEÇEN SEZON 298 BİN 557 TON İÇ FINDIK İHRAÇ EDİLDİ

Gürsoy, 2022-2023 sezonunda bir önceki yıla göre ihracatta miktar olarak yüzde 12,23 düşüş yaşandığını kaydederek, “1 Eylül 2022-31 Ağustos 2023 tarihleri arasında Türkiye 298 bin 557 ton iç fındık ihraç etti. Bunun karşılığında 1 milyar 795 milyon 189 bin 783 dolar Döviz elde etti. Bunu geçen ihracat dönemi ile karşılaştırdığımız zaman yaklaşık olarak miktar bazında yüzde 12,23; dolar bazında da yüzde 9,61 bir azalış var. Bunun en büyük nedenlerinden bir tanesi; özellik ile ocak-mayıs ayları arasında dövizin sabit kalışı ve Türkiye’deki imalat maliyetlerinin artışı dolayısı ile fındık fiyatları belirli bir seviyeye çıkması. Bu nedenle biz diğer ülkeler karşısında rekabet edemedik. Özellikle Azerbaycan, Gürcistan, Amerika ve İtalya’daki fındıklar 5 ay içerisinde satıldı ve yeni sezona fındık devri yapmadılar. Tek devir Türkiye’nin elinde kaldı. Onun için 2021-2022 sezonunda 340 bin ton civarında bir fındık ihraç etmiştik. Yani fındık ihracatı bu sezon yaklaşık 41 bin ton civarında bir azalış ile kapandı” diye konuştu.

‘ÜRETİCİ, ÜRETİCİDEN FINDIK ALIR HALE GELDİ’

Bazı üreticilerin diğer üreticilerden fındık satın almaya başladığını söyleyen Gürsoy, “Fındık hala köyde. Üretici, üreticiden mal alır hale geldi. Spekülatif bir davranış içerisine girildi ve fındık fiyatları 70-72 liralardan şu anda 95 ile 100 lira arasında bir seviyeye kadar çıktı. Bu üretici anlamında sevinilecek bir olay. Ama şu var; eğer bir malı yok satmaya başladığınız zaman bu sefer bundan rakipleriniz yararlanır. Nitekim Türk fındığı artık bundan böyle 8 doların üzerinde satılması gerekiyor. Ama 6,5 ile 7 dolar civarında diğer ülkelerden fındık satışları var. Bu şunu gösteriyor; eğer bu şartlar devam ederse, önümüzdeki günlerde fındık ihracatımız bundan olumsuz etkilenebilir” ifadelerinde bulundu.

‘MİKTARIN AZ OLMASI BİZİM PAZAR KAYBETMEMİZ DEMEK’

Bu sezon yaklaşık 280 bin ton iç fındık ihracatı gerçekleştirilmesinin hedeflendiğini ifade eden Gürsoy, şöyle konuştu:

“1 Eylül-17 Eylül 2023 arasında 11 bin 114 ton fındık ihraç edilmiş, ancak bunun 6 bin 726 tonu 2022 mahsulü. Yani yeni fındık yaklaşık olarak 4 bin küsur fındık ihraç etmişiz. Dolar bazında da 66 milyon 635 bin dolar getirmişiz. Bunu geçen seneki aynı dönem ile mukayese ettiğimiz zaman geçen sene aynı dönemde 12 bin 283 ton fındık ihraç edilmiş, 64 milyon 359 bin dolar bir para getirilmiş yurt dışından. İlk etapta dramatik bir fark yok. Bin ton civarında bir azalış var gibi görünüyor. Ancak netice itibari ile daha sezonun başındayız. İlk yapılan ihracatların büyük bir kısmı eski fındık ihracatları ve ucuz kontratlar. Dolayısı ile ileride talebin gelişmesine göre bu şartlar değişebilir. 2023-2024 Ihracat sezonunda 275 ile 280 bin ton civarında iç fındık ihracatı gerçekleştirmeyi hedefliyoruz. Bu dolar bazında fiyatlara bağlı olarak değişebilir. Belki 280 bin ton fındık ihracatı geçen sene yapılan 298 bin ton fındık ihracatından daha fazla bir döviz getirebilir. Çünkü fiyatlar yüksek. Miktarın az olması bizim pazar kaybetmemiz demek. Biz bunu 2014 yılındaki zirai don afetinde yaşadık. İhracat 217 bin tonlara düşmüştü.”

‘TÜRK FINDIĞI TEHDİT ALTINDA’

Türk fındığını tehdit eden faktörlere de değinen Gürsoy şöyle devam etti:

"Bugün Türkiye’nin dışında dünyada artık 400-450 bin ton Fındık üretiliyor. Şili, Amerika, İtalya, İspanya, Azerbaycan, Gürcistan hatta Çin’in yanı sıra Avustralya’da da denemeye başladılar. Yani bu ülkelerin 2030 hedefleri 600- 650 bin ton fındık üretimi sağlamak. Eğer bu hedefe yurt dışındaki firmalar erişir ise fındık üretiminde bizim dünyadaki fonksiyonumuz yüzde 50’ye düşüyor. Bu tehlikeli bir davranış ve en büyük tehditlerden bir tanesi. Bizim en büyük dezavantajımız birim maliyetimiz çok yüksek. Dönümden aldığımız verim 100 kilo civarında. Hatta bazı yerlerde bunun altında. Bunun yanı sıra enflasyonist bir ekonomi olduğu için devamlı gübre, ilaç, işçilik gibi çeşitli ücretler anormal derecede yükseliyor. Dolayısı ile biz rekabet gücünü kaybediyoruz. Bugün Amerikalı bir üretici 1,25 dolara mal ederken fındığını, biz 2,5 doların üzerinde mal ediyoruz. Bizim bölgelerde kar-maliyet analizi yaptı zaman yani fındık cazibesini kaybetmiş durumda. Mutlaka bizim farklı tedbirler almamız lazım.”