İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Enflasyon Düşerken İşsizlik Artar mı?” başlıklı yazısında, Phillips eğrisi analizine göre, yükselen enflasyonda düşüş istihdamda artışla sağlanabiliyor. Türkiye’deki verileri de inceleyen Eğilmez, aynı ilişkinin olduğunu ortaya koydu.

İşte, Mahfi Eğilmez’in enflasyonla işsizlik ilişkisini incelediği yazısı:

“Yeni Zelandalı iktisatçı Alban William Phillips tarafından İngiltere ekonomisi üzerinde yapılan bir araştırma sonucunda geliştirilen Phillips eğrisi analizi, enflasyonla işsizlik arasında ters yönlü ilişki olduğunu ortaya koyar. Phillips’in yukarıda değinilen araştırmasında dikey eksende enflasyon değil ücretlerin değişim oranı yer alır. Zaman içinde bu analizi geliştirenler dikey eksene enflasyon oranı yerleştirmişler ve analiz bu şekli almıştır. Enflasyon ve işsizlik oranı arasındaki ilişkiyi şöyle bir şekille göstermek mümkündür.

Phillips eğrisi analizinin ortaya koyduğu iddiaya göre; enflasyon e1’den e2’ye düştüğünde işsizlik oranı da i1’den i2’ye yükselir.

Türkiye’de işsizlik enflasyon ilişkisi

Şimdi bu analizi Türkiye’ye uygulayalım. 1990 ile 2024 yılları arasında yılsonu enflasyon (TÜFE) ve işsizlik oranlarını aynı grafik üzerine taşıdığımızda Türkiye için Phillips eğrisi ortaya çıkar. Enflasyon ve işsizlik verileri TÜİK verilerinden alınmış olup yazının altında tablo olarak yer verilmiştir.

Grafik ve ekte sunulan veriler bize enflasyon ve işsizlik oranı arasında ters yönlü güçlü bir ilişki olduğunu gösteriyor. Bu verilerden çıkarılan korelasyon katsayısı da (- 0,71) ilişkinin yönünü ve gücünü doğruluyor.

Enflasyonu düşürmenin bedeli işsizliğin artması

Buna göre Türkiye’de enflasyon oranıyla işsizlik oranı arasında biri artarken diğeri azalır şekilde gelişen (ters yönlü) ve güçlü bir ilişki olduğunu enflasyonu düşürmenin bedelinin işsizliğin artması olarak çıktığını söylememiz mümkündür.

Enflasyonla işsizlik arasındaki bu ters yönlü ilişki bize enflasyonun asla denetimden çıkarılmaması gerektiğini gösteriyor. Bu analiz bize enflasyon denetimden çıkıp da yükseldiğinde tekrar düşürebilmek için bu kez istihdamdan fedakârlık etmek gerektiğini anlatıyor.

Phillips Eğrisi analizi, belirli bir eğilimi gösterdiği için dikkate alınması gereken bir analizdir. Bu tür analizlerin doğru sonuçları vermesinin ve yol gösterici temel kuralı ise, kullanılan verilerin (enflasyon ve işsizlik oranı) gerçekleri yansıtacak şekilde doğru olarak tespit edilmesidir.

Geniş tanımlı işsizlik

İşsizlik oranını, çalışmaya hazır olduğu halde iş arama kanallarına başvurmadığı için işsiz olarak görünmeyenleri de katarak bulduğumuz geniş işsizlik oranı olarak aldığımızda işsizlik oranının enflasyon düşüşüyle azalmadığını arttığı görürüz. Aşağıdaki grafik geniş işsizlik oranında 2014 yılından bu yana yaşanan gelişmeyi gösteriyor (TÜİK, İşgücü İstatistikleri, I. Çeyrek: Ocak-Mart, 2025, Haber Bülteni ekinde yer alan verilerden yararlanılarak tarafımdan hazırlanmıştır.)

Bu seriyle karşılaştırılabilecek enflasyon serisi elimizde yok. ENAG enflasyon tahmin veri seti 2021’den geriye gitmiyor. O kadar kısa süreli bir karşılaştırma istatistiksel açıdan anlamlı olamayacağı için onu buradaki karşılaştırmaya esas alamıyoruz. Buna karşılık bu son grafik işsizlerin göründüğü gibi azalmadığını, tam tersine arttığını, sadece başvuruda bulunmadıkları için işsiz olarak sayılmadıklarını ortaya koyuyor.