Bu sektörde “katma değeri düşük olan üretim ülkeden ülkeye göç eder” ilkesi adeta bir kural gibidir. İşte bu sürecin kronolojik ve coğrafi özeti:

1. 1950’ler–1970’ler: Avrupa’nın Batısı ve ABD’den Göç Başladı.
• Çekilen Ülkeler: ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya (kısmen)
• Bu dönemde Batı Avrupa ve ABD’de tekstil-konfeksiyon artık işçilik maliyeti nedeniyle sürdürülemez hale geldi.
• Üretim önce İtalya, İspanya, Portekiz gibi daha ucuz iş gücüne sahip Avrupa ülkelerine ve Japonya gibi Asya’nın yükselen ülkelerine kaydı.

2. 1970’ler–1990’lar: Doğu Avrupa ve Güneydoğu Asya’nın Yükselişi;
• Çekilen Ülkeler: Japonya, İtalya, İspanya (ucuz işgücü avantajını kaybetti)
• Yükselen Ülkeler: Güney Kore, Tayvan, Hong Kong, Türkiye
• Türkiye, 1980’lerde serbest ekonomi politikalarına geçince hazır giyim ve ev tekstilinde hızla öne çıktı.
• Aynı dönemde Güney Kore ve Tayvan gibi ülkeler ihracatta lider oldu ama zamanla bu ülkeler de işçilik maliyetlerinin artmasıyla çekilmeye başladı.

3. 1990’lar–2000’ler: Çin’in Zirveye Yükselişi;
• Çekilen Ülkeler: Güney Kore, Tayvan, Hong Kong (artık üretim değil tasarım ve yatırım merkezleri oldular)
• Yükselen Ülke: Çin
• Çin, 2001’de Dünya Ticaret Örgütü’ne katıldıktan sonra dünyanın en büyük tekstil üreticisi oldu. Türkiye bu dönemde hâlâ rekabetçiydi ama zorlanmaya başladı.

4. 2010’lar: Çin’den Güney Asya’ya Göç;
• Çekilen Ülke: Çin (işçilik maliyetleri arttı, çevre baskıları, iç pazar önceliği)
• Yükselen Ülkeler: Bangladeş, Vietnam, Kamboçya, Pakistan, Myanmar, Etiyopya
• Çin “katma değerli üretime” (teknotekstil, otomasyon, moda markaları) yönelirken, alt segment üretim Güney Asya’ya kaydı.
• Türkiye bu dönemde markalaşma, teknik tekstil, butik üretim gibi stratejilerle ayakta kalmaya çalıştı.

5. 2020’ler ve Türkiye’nin Dönüm Noktası;
• Türkiye’nin durumu: Bugün Türkiye, hem iç maliyet baskısı hem de jeopolitik belirsizlikler nedeniyle kritik bir eşikte.
• Bangladeş, Vietnam gibi ülkelerle fiyat rekabeti zor.
• Avrupa’nın “yakın üretim” tercihi ile bir avantaj oluşsa da enerji, kur ve iş gücü maliyetleri bu avantajı törpülüyor.

Özetle Çekilen Ülkeler Sırasıyla:
1. ABD –İngiltere –Almanya – Fransa (1950–70)
2. İtalya – Japonya – İspanya – Portekiz (1970–90)
3. Güney Kore – Tayvan – Hong Kong (1990–2010)
4. Çin (2010 sonrası)
5. Şu an çekilme riski taşıyanlar: Türkiye, Endonezya, Hindistan (kısmen)

Türkiye’nin Alternatifleri Ne Olabilir?
• Yüksek katma değerli ürünlere yönelmek (medikal tekstil, teknik tekstil)
• Markalaşma ve doğrudan tüketiciye satış (D2C)
• Moda tasarımı ve hızlı teslimat avantajını korumak (fast fashion için yakınlık)