Bu sorunun cevabı her şirkete göre farklılaşmakla birlikte ortak paydalardan da söz etmek mümkün. Değişime uyum sağlayan, işin merkezine müşteriyi koyan, yenilikçilik odaklı, rekabet eden şirketler sürdürülebilirliği yakalıyor. İşte firmaların başarısının sırları;

Ürettik, sattık, kazandık

2019 gibi zor bir yılda bu başarıyı sağlayan ihracatçıları kutlayarak söze başlayan Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (KFMİB) Yönetim Kurulu Başkanı İ. Edip Sevinç “Öncelikle dünyanın 100’den fazla ülkesine fındık ihracatı yaparak ülkemize döviz girdisi sağlayan Türk fındık ihracatçısını bu başarıdan dolayı kutluyorum. Ürettik, sattık ve kazandık. 2019 zor bir yıldı. Özellikle finansmana erişim sektörün bütün katmanları için kolay olmadı. Ancak fındık sektöründe daha önce oluşturulan dinamizm, ihracatçıya güven ve özellikle Türk EXİMBANK’ın güçlü destekleri sonucunda kriz döneminde bile bu ihracatlar gerçekleşti. Tabi ürünün bol olması ve geçmiş yıllardan belli bir miktar stok bulunması da önemli bir unsur. Ancak bu başarının yanında konuşulması gereken başka bir önemli konu var. Arzla ilgili bir sorun yaşıyoruz ve bunun çözülmesi için Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO)  stoklarında bulunan 80 bin ton fındığı piyasaya sürüp ihracatın önünün kesilmemesi için bir hamle yapması gerekiyor. Aksi durumda ihracatta miktar bazında bir azalma yaşamamız kaçınılmaz olacak. Ayrıca hiç anlam veremediğimiz şeylerle karşı karşıyayız. Devlet sanayicisini koruması gerekirken onunla rekabete soyunmuş durumda. TMO’nun aldığı fındıkları kavurup satması değil geçmiş yıllarda olduğu gibi bir regülatör görevi görerek ihracatçıların ihtiyacına göre ürünü satışa çıkarması gerekir ki mağduriyet oluşmasın.  İşleyerek satıp kendi sanayicisinin işine rakip olması kabul edilebilir bir şey değil. Eğer TMO bu işleri yapacaksa tekel diye konuşanların gerçek tekelin kim olduğunu görmesi gerekir.” dedi.

Başarının sırrı ‘Müşteri Memnuniyeti’

124 milyon 30 bin 119 dolar ihracat değeri ile listede 2’nci sırada yer alan Durak Fındık’ın Yönetim Kurulu Üyesi Kadir Durak’a göre başarılı olmak için; teknolojiye açık olmalı, müşteri memnuniyetini ön planda tutmalı, çok çalışmalı ve disiplinli olmalısınız. Durak, “Günümüzde artık teknoloji, yatırımların olmazsa olmazı diyebileceğimiz bir noktada direnç gösterip teknolojinin karşısında durmak firmaları başarısız kılacaktır. Biz de bu nedenle kendimizi teknolojiye adapte edip maliyet artışlarımızı düşürmeye çalışıyoruz. Tabi iş disiplini ve azmi de olmazsa olmaz. Ayrıca müşterinin istediği ürünü, istediği zamanda ve şekilde onlara ulaştırıyor, geri bildirimleri takip ederek bizden istediklerini tam anlamıyla yerine getiriyoruz. Yarattığımız farkın temel sebeplerinden biri de bu.Ülkenin ekonomisine hakim olmak da çok önemli. Yaşadığınız her kriz sizin için tecrübe olmalı ve bundan ders çıkarmış bir şekilde bir sonraki adımı atmalısınız. Özellikle öz sermayeniz güçlü olmalı.  Herhangi bir kriz anında herkes çok büyük bir karmaşa, kaos ve telaş içindeyken,  siz kendi öz sermayenizin yardımıyla o krizden yara almadan, hatta krizi fırsata çevirecek mantıklı ve olumlu sonuçlar almalısınız.”

Öz sermaye ile iş yapıyor

Listede 4’üncü sırada yer alan Poyraz Poyraz Fındık Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Poyraz, başarının çok çalışmaktan, güven vermekten,  araştırmaktan, çalışanların ve müşterilerin memnuniyetini ön planda tutmaktan geçtiğini vurgulayarak, “Çok çalışıyor, kendimizi yaptığımız işe veriyoruz, araştırıyor, geliştiriyor ve bunları yaparken de dürüstlükten ödün vermiyoruz. Bunların yanı sıra başarı için çalışanlarınızla iyi diyalog kurmalısınız. Her türlü sosyal ve kişisel sorunlarıyla ilgilenmeli, kırıcı davranışlardan kaçınmalısınız. Müşterilerinizle de sürekli diyalog halinde olarak ihtiyaçlarına ve isteklerine göre üretiminizi şekillendirmelisiniz. Dünyayla çalışıyorsunuz sadece bir müşteri için uçağa binip 10 bin kilometre yol gitmeyi göze almanız gerekiyor. Tabi ki yaşadığınız şehirle ilişkilerinizi iyi tutup her türlü desteğe açık olmalısınız. Ekonomide dengeler her an değiştiği için bizim de sıkıntılı zamanlarımız oluyor. Bir kriz anında daha da kötüsü de olabilirdi diye düşünerek adımlarımızı atıyoruz. Şirket olarak her zaman sermayemiz doğrultusunda hareket ettiğimizden bankadan para almak yerine elimizdeki mallarımızı satıp sermaye sağlıyoruz. Ve böyle durumlarda fazla ciro yapmaya değil var olanı korumaya odaklanıyoruz.”

Tecrübeyi avantaja dönüştürüyor

63 milyon 915 bin 889 dolar ihracat değeri ile listede 6’ıncı sırada yer alan Arslantürk Tarım Ürünleri Yönetim Kurulu Başkanı Sebahattin Arslantürk’e göre çok çalışmak ve işini sevmek önemli. Arslantürk, “Yılların verdiği tecrübeyi iyi değerlendiriyor deneyimlerimizi yeni teknolojilerle birleştirerek hareket ediyoruz. Müşteri odaklı bir yapımız var. Üreticiden son tüketiciye kadar zincirin tüm halkaları ile iç içeyiz. Ayrıca çeşitli anketler ve birebir görüşmelerle memnuniyetin kalıcılığını sağlamaya çalışıyoruz. Şirket içi yaşanan krizlerde ise oldukça soğukkanlı davranıp olayları iyice analiz ediyor ve aksaklıklarımızı tespit ediyoruz. Ve daha sonra aldığımız tedbirlerle yolumuza devam ediyoruz.”

Kurumsallaşmış bir aile şirketi

47 milyon 681 bin 253 dolar ihracat değeri ile listede 9’uncu sırada yer Gürsoy Tarımsal Ürünler’in Yönetim Kurulu Başkanı Dursun Oğuz Gürsoy başarının formülünün etik davranmak, verdiği sözü tutmak, özverili olmak, disiplinli çalışmak, sektörü iyi tanımak ve geleceğe yatırım yapmak olduğunu söylüyor. Gürsoy, “İşinizin devamlılığı için işi idare edenler bilgi, beceri, kültür ve lisan bakımından gerekli misyona sahip olmalı. Ayrıca dünyayı takip ederek yeni trendleri sektörüne adapte etmek ve tüm bunları ilk yapan olmak hem sektörde öncü olmanızı hem de daha fazla mesafe almanızı sağlıyor. Tüketicinin isteğini de ön planda tutmalısınız. Müşteri memnuniyeti firmaları ayakta tutan en temel etkenlerden biri. Mesela biz her yıl ocak ayında sanayici müşterilerimizle memnuniyet anketi yapıyor çıkan sonuca göre sorunları çözmeye çalışıyoruz. Ve herhangi bir şikayette müşteri ile birebir muhatap oluyoruz. Bizler aile şirketleriyiz ve aile şirketlerinde 90-100 yılı deviren çok az firma var. Bu yüzden aile işletmelerinde kurumsallaşmayı ön plana almak ve sizden sonraki nesili yetiştirip işletmeyi idare edebilecek hale getirmeniz gerekiyor. Önemli olan bir diğer konuda, Türkiye’nin genel konjonktürünü  iyi okumalı işinizi en kötü senaryoya göre organize etmelisiniz. Ve tabi ki yaşadığınız topluma sırtınızı dönmeyeceksiniz. Gözünüzü, kulağınızı kapatıp sürekli olduğunuz yerde sayarsanız eğer yolun sonu sizin çok da uzakta değildir.”

Hem gelenekçi hem yenilikçi!

28 milyon 192 bin 23 dolar ihracat değeri ile listede 10’uncu sırada yer alan Noor Fındık yöneticileri başarının sırrını tüm ekibin kendi alanlarında oldukça tecrübeli, sorumluluk sahibi, disiplinli, gelenekleri iyi bilen ve en önemlisi yenilikçi zihniyette olmasına bağlıyorlar ve insanın kendisiyle rekabetinin sektördeki rekabetten daha önemli olduğunu, bunun sonucunda gelişmenin kaçınılmaz olduğunu vurguluyorlar. Fabrika Müdürü Volkan İnan, “Ekip olarak bütün kararları, riskleri birlikte alarak ilerliyoruz. Zorluklar ve beklenmedik olumsuzluklar karşısında, soğukkanlı ve bilinçli kriz yönetimi ile krizleri de fırsata çevirmeyi başardık. Tedarikçilerimiz ve müşterilerimizle büyük bir aile olduk. İşte bunların sonucunda bugün buradayız”

Güven ve teknolojiye yatırım yapıyor

23 milyon 763 bin 448 dolar ihracat değeri ile listede 11’inci sırada yer alan Şenocak Gıda’nın Yönetim Kurulu Başkanı Cem Şenocak profesyonellerle çalıştığına dikkat çekerek, işini seven ve sadakat gösteren kişilerin her zaman daha iyi performans gösterdiğini söyledi. Şenocak, “Kurumsal hafızaya sahip bir firmayız. Bugün geçmişi 30-40 yıla dayanan bir çok arkadaşımız yola hala bizimle devam ediyor. Ve en üsten en alta kadar herkes kolektif bir biçimde çalışıyor. Ticarette güven sağlamak önemli. Müşteriyi kaliteli bir ürün sattığınıza ve fiyatın piyasa şartlarına göre makul olduğuna inandırmanız gerekiyor. Marka bilinirliğiniz sizin bir anlamda itibarınız. Tabi bu kaliteyi sağlamak için yenilikleri yakından takip etmeniz ve kalite sistemleriyle çalışmanız gerekiyor. Şenocak olarak biz ihracat ve imalata başladıktan sonra tüm yeniliklere ayak uydurarak teknolojinin tüm avantajlarından yararlandık.  Ve fabrikamız modern makinelerle üretim gerçekleştirilen bir yer haline getirdik. Tabi her zaman işler güllük gülistanlık olmuyor. Fırtınalı günlerle de karşılaşabiliyorsunuz. Ama önemli olan o fırtınalara hazır olup güçlü durmak. Soğukkanlı olmalısınız çünkü; panikleyip işleri daha da içinden çıkılmaz hale getirebilirsiniz. Ayrıca burada sabır devreye giriyor,  kriz devam edecek diye düşünüp yanlış adımlar atarsanız kriz daha da büyür. Bu nedenle dikkatli olmalı ve yapabileceklerinizin en iyisini yaparak fırtınanın geçmesini beklemelisiniz.”

Çalışana değer veriyorlar

14 milyon 278 bin 557 dolar ihracat değeri ile listede 13’üncü sırada yer alan Karimex Gıda’nın CEO’su Emrah Albayrak’a göre başarılı olabilmek için; tecrübe, iş bilmek, müşteriye doğrudan dokunmak, yenilikçi olmak ve yetenekli iş gücü şart. Bizim şirketimizin en temel özelliği iş bilme kapasitesi diyen Albayrak, “ Kendimize sürdürülebilir rekabetçi avantajlar yaratıyoruz. Swot analizi mutlaka yapıyor, doğrudan müşteriye dokunuyoruz. Ayrıca her yıl ürettiğimiz farklı ürünlerle müşterilerimize yeni alışkanlıklar kazandırıyor katıldığımız uluslararası prestijli fuarlarla da pazar sayımızı artırıyoruz. Çalışanlarımızda tecrübe, yaratıcılık ve yetenek arıyoruz. Sonrasındaki süreç ise örgütsel bağlılık. Bu firmamız için çok önemli bir konu. Karimex’in her çalışanı kendini şirkete ait hissetmeli. Bunu başarırsanız eğer diğerlerini yapmak daha basit hale geliyor.  Tabi ki ihracatta devletin sağladığı destekler de mutlaka yararlanmaya çalışıyoruz. Her şirketin olduğu gibi bizim de beklenmedik durumlarla karşılaştığımız oluyor. Böyle anlarda icra kurulu tarafından daha önce belirlenen ve gerekli profesyonellere verilen sorumluluklarla süreci yönetiyoruz. Ve böylece krizleri minimize etmiş oluyoruz. Ülke olarak yaşadığımız krizlerde ise çivi çiviyi söker mantığıyla hareket edip öyle dönemlerde daha fazla mal satmak için uğraşıyoruz.”

Güçlü bir network’e sahip

8 milyon 402 bin 995 dolar ihracat değeri ile listede 14’üncü sırada yer alan Dost Fındık’ın Yönetim Kurulu Üyesi Mert Atik kendilerini sektörde ön plana çıkaran en önemli unsurun güçlü network olduğunu ifade ediyor. Atik, “Network’ünüz ne kadar güçlüyse o kadar iyi satış yapabiliyorsunuz. Biz senelik kontrat ya da alivre satış yapan bir firma değiliz. Bu nedenle doğru stratejileri doğru kişilerle uygulayıp, pazar tercihlerini de dikkatli yapıyoruz. Tabi bunları yaparken de yeniliklere açık olup, teknolojiden mutlaka faydalanıyoruz. Ayrıca,fındık sektöründe her gün farklı bir senaryoyla karşılaşabilirsiniz. Bu nedenle müşterilerinize değer verip, olayları olduğu gibi aktarmalısınız ki güncel kalabilsinler. Ve sattığınız ürünlerin arkasında durup,en ufak bir problemde müşterinizle birebir diyalog kurmalısınız. Böylece her zaman onların yanında olduğunuzu bilirler. Şirketler bazen beklenmedik durumlarla karşılaşabilir. Bunun için, yaşanabilecek tüm risklere hazırlıklı olmak gerekir. Biz de adımlarımızı tedbirli atıp, riskimizi minimize ediyoruz. Türkiye’de aile şirketlerinin sadece yüzde 3’ünün dördüncü kuşağa aktarılabildiğini gördüğümüz için, dünyanın 5 büyük danışmanlık firmasından biriyle 1 yıl süren kurumsallaşma çalışması yaptık.Şimdi, kurucu ortaklar dahil,tüm ortaklar maaşlı bir çalışan ve tüm kararlar oylama usulü ile alınıyor.”NAZAN BEDİR/KARADENİZ EKONOMİ