Çin, Hindistan, İsrael ve ABD dünyanın en büyük 4  toprak kiracısı.

Topraklarını kiralayanlar içinde Endonezya, Kongo, Brezilya, Arjantin ve Sudan öne çıkıyor.Kıt’a olarak,Latin Amerika ve  Afrika’da yoğunlaşılıyor.Latin  coğrafyasının geniş / uçsuz bucaksız  topraklarını Çin tercih ediyor. Başta soya  ve her türden  tahılını ekiyor,1,4 milyarlık nüfusunu doyuruyor.

Afrika ise  karışık amaçlı:İşin içinde hem politik niyetler, az da olsa  ürün ekim niyeti var.Zaten Afrika’nın inişli-çıkışlı rejimlerinde  istikrarlı olarak toprak işlenemez...         

Sudan, 1,8 Milyon km2 ‘lik alanıyla, Afrika’nın en geniş  3. ülkesi.  Kızıldeniz kenarında uzun bir kıyı şeridinin  varlığı,  41 milyon nüfuslu, 714 $’lık kişi başına gelirle  kıtanın en yoksulllarından biri olan nüfusu müslüman olan bu  ülkenin coğrafyasını stratejik  kılıyor.

Türkiye, 2017‘de bu ülkeye ait olan Suakin Limanı  ve adasını  99 yıl için kiraladı.2020‘de Rusya,Port  Sudan liman kentinde  bir  donanma üssü kurma imtiyazı elde  etti.

Türkiye –Sudan ilişkilerinin derinleşmesi, ülkenin zalim ve katil diktatörü Ömar al- Bashir  döneminde oldu.Sudan, 2014’de Türkiye’ye 99 yıllık bir imtiyazla, 78 bin hektar alanı tahsis etti. Ama bu topraklar teslim alınamadı,bir tarımsal etkinlik de olmadı. Diktatör al-Bashir,  2019’da sivil+asker ittifakıyla devrildi.Daha sonra Sudan Geçiş Hükümeti  ‘’her türden toprak imtiyazının iptal edildiğini ‘’ açıkladı..

Ankara yönetiminin 13  Ağustos’da Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ile  Ankara’da imzaladığı bir anlaşmayla  bu kez 100.000 ha alanın  Türkiye’ye  ‘’resmen ‘’ yeniden tahsisi,geçici yönetimin  bu konuya sıcak bakışını gösteriyor,anlamlı...

Ama Sudan‘daki bu 100 bin  ha alanın nasıl  ve kim tarafından işleneceği  bir ‘’ soru işareti ‘’. Çiftçi  yokluğundan son 15 yılda 3,2 milyon  ha. arazi terk edildi. 800 bin çiftçi Çiftçi Kayıt Sistemi’nden (ÇKS)  çıktı.

Yeni anlaşma metninde Suakin‘nin yer almaması  dikkat çekiyor.

Suakin, Port Sudan Limanı‘nın 50 km güneyinde yer alan ve Cidde’nin tam  karşısında. Zamanında Afrika’lı hacı adayları için Suakin bir geçiş köprüsüydü.1517-1865 arasında  Osmanlı yönetiminde kalmış,Sultan Selim döneminden kalma  2 camisi olan  bir yerleşim.Türkiye’ye 99 yıllık süreyle ‘’resmen ‘’ kiralanan bu yerleşim için Katar daha öncesinde 4 milyar $’lık bir  liman yenileme yatırım anlaşması yaptı.  Katar ile bu yerleşimdeki özel  buluşma düşünülünce, Suakin’in varlığı Türkiye yönetimi için büyük önem taşıyor.Önümüzdeki yakın  dönemde  Suakin Limanı  ve  adası’nın  bir siyasi pazarlığa  konu olacağını düşünüyorum.   

Sudan ise değişiyor...

Ülke artık kendisini ‘’Resmi  Dini : İslam ‘’ şeklinde takdim etmiyor. Ekim 2020‘de  Kuzey ile Güney Sudan arasında  imzalanan Juba Barış Anlaşması, 36 ay içinde ( Ekim 2023) Kuzey Sudan ile Güney Sudan’ın din ve devlet işlerinin resmen ayrılmasını öngörüyor.

Sudan,ağırlıklı olarak Müslüman’ların, Güney Sudan ise ağırlıklı olarak Hiristiyanların yaşadığı seküler devletler konumuna gelecek.     

Dünya genelinde  ama politik, ama salt  ekonomik amaçlı olarak  toprak  kiralama  konusunun yaygınlaşmasına  hazır olalım...