Tuncer Kurtiz (1936-2013) dostlarıysa, Edremit Çamlıbel Köyü ‘nün mezarlığında ölümünün 10.yılında onu andı.

Sebahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf romanından Filiz Ali‘nin dedesinin  ve Tuncer Kurtiz’in  babasının  Edremit Kaymakamı olduğunu öğreniyoruz. Her ikisini Kuzey Ege topraklarına çeken tılsım bu olsa gerek…    

Geçen hafta yeni bir Anadolu dilinin keşfi muştulandı bizlere. Dilin adı ‘’Kalaşma‘’ idi.  Bu güne dek bulunmuş 30.000 Hitit tableti içinde  fark edilmemiş olan bir dil…

Würzburg Üniversitesi’nden Prof. Dr. Schwemer, 26 Eylül günü bu dili ‘’Kalaşma Ülkesinin Dili‘’ olarak lanse  etti. Bu dil, Kalaşma illeri ya da bölgesi olarak bilinen  Bolu-Gerede’de yayılmışlardı.

Kalaşma’ca dili, neden Hitit tabletlerinde ortaya çıktı?

Dillerin yayılması ya da ölmesi olayını Troya Kazısı Başkanı dostum Prof.Dr.Rüstem Aslan‘a sormuş, şu cevabı almıştım:

-Diller, ticaretle zenginleşir ve yayılır. İçe kapanmalarda ve depremlerde diller ölüme mahkum olur…

Bu zengin irdeleme yorum yapmamız için yeterli…

Hititler (MÖ 1600-1178) bir tacir kavimdi. Zenginliğini ticaretten sağlıyordu.  Bu zenginlik, ticaret yapılan diğer kavimleri himayesine almasıyla sağlanıyordu. En iyi örneğiyle Asur’lulardan bildiğimiz, onlara kendi ülke toprakları içinde kontuar( yer) veriyordu. Onların  üstünde ‘’koruyucu devlet ‘’ konumunu üstlenmişti.

Bunu yaparken para birimleri olan şekel’in hep istikrarlı  kaldı. 1 koyun = 1 şekel denklem eşitliği hiç şaşmadı.

Kuşkusuz fiyat istikrarı bir hedef değil sonuçtu… Hititler, Anadolu’nun ilk federal devleti olarak  ‘’güçler ayrılığı’’ ilkesiyle yönetildi. Bu yüzden hoşgörü egemendi ve ‘’ 1000 Tanrılı İnanç Ülkesi ‘’ olarak anılıyordu. Kadın ve erkek eşitti.

Muhtemeldir ki, bir Anadolu kavmi olan  Kalaşma ilinin yerli halkı, tabletlere Hitit  çivi yazısıyla ve Kalaşma dilinde bir mal siparişi vermiş, sonra da bu tablet arşive kaldırılmıştı.

Yine ‘’Kalaşma‘’diline dönelim…

Hepsi ‘’ölü dil‘’ olan ve artık konuşulmayan Anadolu dilleri olarak Hititçe, Palaca, Luvi dillerini, Lidyaca ve Hattice’yi biliyoruz. Hepsi Hint-Avrupa dil ailesinden geliyor. Hattice ise ‘’yalıtık bir dil‘’( kökeni yok ). Bu bilgiyi Çek bilim adamı  Prof. Hrozny’nin 1917’deki çözümlemesine borçluyuz.

Kalaşma dili ortaya çıkaran ve Hitit kültürünü 1907’den bu yana Çorum yöresinde  araştıran Alman Arkeoloji Enstitüsü’nü kutlarken, yıllar yılı bu tabletlerin okunmasında göz nuru dökmüş olan baba dostu Ord. Prof. Dr. Sedat Alp hocayı da saygıyla anıyorum.

Çorum İş Kadınları Derneği ve Çorum’lu sanayi öncüsü dostum İsmail Alapala’ya Çorum’da bir Kalaşma Çalıştayı yapmalarını öneriyorum… 

Cumhuriyet’le doğan yazın ağacımız Yaşar Kemal, 6 Ekim’de 100.yaşına bastı. İbrahim Dizman haklı, ‘’Türkiye bir insan olsaydı, adı Yaşar Kemal olurdu ‘’. Gamze Akdemir sözleriyle ‘’Çok Yaşşa’r Kemal….’’. 

Hazırladığı özel ek için Cumhuriyet Kitap sağolsun…