Onun ‘’ Yoksulluktan kurtulmak için üretim şart.Ama üretimin doğaya  dost olması çok önemli. Sadece ekonomiye değil, eko-ekonomi konseptine sarılmamız lazım. Çünkü doğaya dost olmaya mecburuz ‘’sözlerini, ‘’bunlar yaşam rehberidir !’’ diyor, onu saygıyla anıyorum.

‘’Mübadele’’ olarak bilinen  Türk- Yunan Nüfus Mübadele  Sözleşmesi,  30 Ocak’da  100. yaşına basıyor. 1.2 milyon  Ortodoks  Hristiyan,  Anadolu topraklarını   terk etmek zorunda kalırken, 500 bin Müslüman  Anadolu topraklarına getirildi. Tarihin ‘’ilk’’ ve ‘’tek’’  sistemli nüfus takası,günümüze dek çok az tartışıldı.

Mübadele, Ulusal Kurtuluş Savaşı’ndan sonra  gündeme geldi. Tarafların nüfusunu  etnik  anlamda saflaştırma niyeti  mübadeleyi  kolaylaştırdı.

İnönü ve Venizelos’un imzasını taşıyan Protokol’ün 2 önemli hükmü  var:

1-Mübadele, milliyet olarak ayrıştırılmadı. Dini inancı temel aldı. Türk olmayıp, Müslüman Ulahlar, Patriyotlar, Pomaklar  ve Arnavut’lar bile Anadolu topraklarına getirildi. Karaman Türkleri’yse Yunanistan’a gönderildi. Mezhep  tanımında ayrıma gidildi, Katolikler  ve Protestanlar  kapsam dışı bırakıldı. Ortodoks  dünyasının başı  Patrikhane ve Patrik, Lord Curzon‘un ‘’uygarlık dünyasının vicdanını yaralar ‘’yorumuyla kapsam dışı bırakıldı.

2-Ondokuz maddeli  Protokol’ün on maddesi geride bırakılan  mallar ve onların  tazminini öngörür. Tazminatın ‘’altın  para’’ rejimiyle ödenmesi  kararlaştırıldı. Ama Türkiye’ye göç edenler için Protokol bir yana itildi ve  sadece 6  dönüm toprak  dağıtıldı. Saha çalışmalarının tümü  bu konudaki  haksızlığı  belgeler. 1930’da imzalanan Ankara Anlaşması malların ‘’Türk  ve Yunan Hükümetine geçmesini ‘’ karara bağladı, hukuk yolunu kapandı. Ortodoks Rumların  Anadolu’da geride bıraktığı mal ve taşınmazlar   ‘’mütegallibe‘’nin ( zorba takımı ) eline geçti.  Mübadele İskan Yasası terk edilen malların dağıtımını öngörse de tersi yaşandı, haksızlıklar pekişti.

‘’Zorla’’ ve  ‘’geriye dönüş yolu kapalı’’ tutulan mübadeleyle göç  ettirilen 1.7 Milyon mübadil ‘’nüfus mühendisliği’’  olayının ne sonuç vereceğini bize anlatıyor.            

Haksızlıkları teslim etmek için  ‘’yüzleşmeye hazır olmalıyız’’ derken, kendi hesabıma  mübadillerden  ‘’özür’’ diliyorum.  

‘’Bir Ada Hikayesi ‘’ ile  mübadele’nin  ‘’en gerçekçi’’ eserine yazan Yaşar Kemal ustamız ise ‘’Şimdi arkadaşlar, elaltı faşizminden vazgeçip hak ve adalet ve eşitlik üzre demokratik bir düzeni kurmak için el ele verip, sol ve sağ, uğraşalım mı ? ‘’diyor, ne dersiniz ?