Ancak Türkiye’nin seçimi için The Economist’in kapağı farklı bir ifade kullanıyor: Bu yılın en önemli  seçimi…

Seçim, kiminle, hangi yol ve yöntemle yapılacak sorusunun cevabıdır.

Dostum Hazine E. Müsteşarı Dr.Mahfi Eğilmez’in kitabı bence  yol / yöntem konusunun cevabı. Bu kitap için Cumhuriyet Kitap‘ta yazdığım eleştiri yazısı var. Ona göre öncelik ‘’ekonomi’’ değil.

‘’Güne teslim olmadan yaşamı kucaklamak‘’ isteyenlere ise dostum Dr. Gündüz Vassaf‘ın ‘’Ressamın İsyanı-Caravaggio‘’ (Everest yayını ) eserini önereceğim. Kitabı ‘’demleyerek’’ okuyorum, bitince düşüncelerimi paylaşacağım.   

Eğilmez bir iktisatçı. Ama ‘’ Yapısal Reformlar ve Türkiye ‘’ başlıklı kitapta bir iktisat metni bekleyen okuru uyarıyorum, incelemesi ekonomi değil .

Eser,‘’Hukuğun Bittiği Yerde Diktatörlük Başlar ‘’ diyen filozof J. Locke’un sözleriyle başlıyor. Eğilmez  diyor ki:‘

-İdeal devlet konumuna ulaşmadan, gelişmiş ülke konumuna erişmek pek kolay görünmüyor, ,yapısal reform ekonomi ile sınırlı kalamaz, sistemin tümünü kapsamalı…  

Peki,ülkenin bir yapısal reform yap(a)mama nedeni nedir?

-Türkiye bir çok alanda var olan zorlukların anlaşılması kolay olmayan ilginç bir ülkedir. Türkiye’yi anlamanın belki de en kolay yolu birçok şeyi tersten okumaktan geçer.

Örnekliyor: Hukuğun üstünlüğü, ‘’üstünlerin hukuğu’’, serbest faiz, ‘’faize müdahale’’, para politikası, ‘’politika parası’’, görev zararı ‘’zarar görevi ‘’ şeklinde uygulanıyor.  

Siyaset ‘’Türkiye’de değiştirilmesi gereken ekonomik model ‘’ olduğunu anlasa bile önce ‘’ nasıl yapılacağı ‘’ konusunu çözemiyor, sonra hangi tercihe yöneleceğini bilemiyor, en önemlisi yapısal reformları topluma kabul ettirmenin mümkün olamayacağını düşünüyor.

Dr. Eğilmez’e göre ‘’ekonomi‘’alanındaki yapısal reformlar  hukuğun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığını oluşturacak  ‘’bir sosyal programla başlamak’’ zorunda.

Bunun için ’Yargı siyasetin emrinden çıkarılmalı’.’ Lâiklik ilkesi tartışmasız olmalı. Onun deyimiyle ‘’ ahbap çavuş demokrasisi ‘’ olarak uygulanan ‘’demokrasi azlığı’’ giderilmeli. Partili cumhurbaşkanlığı sistemi terk edilmeli. Milletvekilliği en fazla 2 dönem olmalı. Siyasi liderlerin hegemonyasının kırılması için siyasi partiler yasası değişmeli.   

Siyasal reformları tamamlayan ayak ‘’kurumsal ‘’.

Öncelikle Merkez Bankası bağımsız kalmalı, yasası yeterli.

Devlet Planlama Kurumu yeniden kurulmalı. ‘’Müsteşarlık’’ makamı yeniden oluşturulmalı. TÜİK’in nesnel veri üretmesi için kamu-özel ortaklığında bir şirket gerekir.

‘’Hesap verilebilirlik‘’ temel ilke. Karar almak için ‘’talimat beklemek’’ yerine ‘’liyakat esas olmalı‘’. 

Eğilmez, bu çerçeve ile yetinmemiş. ‘’Yapısal Reform İçin Ekonomi Politika Uygulama Rehberi ‘’ yazmış. Politikacı için ‘’al da uygula…’’ dercesine. 

Yapısal reform, aynı zamanda radikal ve kararlı duruş gerektiriyor! Eserden  örnek vereyim: Geçiş garantili köprüler ya da şehir hastaneleri için Eğilmez ‘’gayri meşru borç ‘’adını veriyor ve  önlemi şu :

-Bu yatırımların kamulaştırılması en doğru çözümdür…   

‘’Yapısal Reformlar ve Türkiye ‘’ kitabını okumanızı salık vereceğim.

Ve Yaşar Kemal ustamız şu sözlerle bizi selamlıyor: Alidağının, Düldül dağının, Yıldızdağın, Binboğanın doruklarında birer top ışık patlar, dağların doruğu üç gece ağarır, apaydınlık gündüz gibi olur.