Agresif, öldürücü, kaotik ve simbiyotik ilişkilerin var olduğu günümüz rekabet koşullarında ayakta kalıp yıllarca sürdürülebilir bir işletme olabilmek; bilgi, emek, vizyon ve stratejik bakış açısı gerektiriyor. Baktığımızda Türkiye’de işletmelerin ortalama ömrü 12 yıl ile sınırlı. Bunlardan yüzde 80’i beşinci, yüzde 96’sı ise 10’uncu faaliyet yılını göremeden piyasadan çekiliyor. Peki, işletmeleri başarılı veya kalıcı yapan temel stratejiler ya da tam tersine öldürücü hatalar yapıp onları piyasadan silen hatalar nelerdir? Bu yazımızda, uzun yıllardır yönetim ve strateji üzerine yaptığım akademik çalışmalar; ayrıca Karadeniz Bölgesi başta olmak üzere Türkiye ve Global dünyadaki işletmelere yaptığım saha ve danışmanlık çalışmaları sonucunda elde ettiğim çıkarımları, siz değerli okuyucularımla paylaşmak istiyorum.

1. Doğru Zamanda, Doğru Alana Yatırım

Başarılı ve kalıcı işletmelerin en güçlü özelliği, daha kurulma aşamasından başlayarak doğru temeller üzerine yükselmeleridir. İşini doğru yapan işletmeler daha yatırım yapmadan önce Fizibilite yaparak, doğru zamanda, doğru sektöre, doğru hedef kitleye-pazara ve doğru ürün veya hizmete odaklanırlar. Örneğin, bu tür şirketler herkes kafe, giyim mağazası, çiğköfteci veya inşaat şirketi açıyor diye işletme açmazlar. Çünkü durağan bir sektöre ya da gerileme evresindeki bir pazarı analiz etmeden bir işletme açmak baştan yenilgiyi kabul etmek demektir. Maalesef birçok geleneksel bakış açısına sahip işletme yöneticisi bilimin doğrularından değil, kendi tahminlerinden veya çevresine bakarak ve gerekli hazırlıkları yapmadan iş yeri açmaktadır. Bunun sonucunda da işletmesinin ölmesi kaçınılmaz olmaktadır. Zira ilk düğme yanlış iliklenince diğerleri de yanlış iliklenir.

2.Odaklanmak

Başarılı işletmelerin doğru yaptıkları diğer bir konu ise odaklanma becerileridir. Başarılı işletmeler seçtikleri güçlü, katma değeri yüksek, kolay taklit edilemeyen stratejik ürün veya hizmetlere odaklanarak sadece bir alanda büyümektedirler. Örneğin, global birçok marka sadece pizza satıp kebap satmamakta, takım elbise satıp spor ürünler satmamakta, sadece inşaat yapıp turizme girmemek veya özel hastane açıp aynı zamanda otomotiv işine girmemektedirler. Örneğin, ülkemizde kurulmuş olan ve sadece göz hastalıklarına odaklanan bir göz hastane markamız dünyanın en önemli göz zinciri haline gelmiştir. Bir alana odaklanan işletmeler gücünü en iyi bilip yönetebildikleri alanda kullanarak rekabet avantajı sağlarlar. Zira yelpazesini geniş tutan işletmeler gücünü dağıtıp uzun süre hayatta var olamazlar.

3.Müşteri ve Çalışan Dostu Olmak

Başarılı ve kalıcı olan işletmeler müşteri ve çalışan memnuniyetini en üst seviyede tutmak için politikalar geliştirmektedirler. Bu sayede hem müşterileri hem de yetenekli çalışanları bünyelerinde tutmaktadırlar.

4.Kalite Anlayışı ve Standartlarına sahip olmak

İnsanlar orta ve uzun dönemde çoğunlukla kaliteli olandan yana tercihte bulunurlar. Dolayısıyla kalıcı işletmeler ürün ve hizmetlerini daima “birinci sınıf iş kalitesi” anlayışı ile üretip tüketiciye sunarlar. Ayrıca kurumlarında kalite standartlarını oluşturup ihtiyaç veya koşullara göre “Kai-zen felsefesi” ile bunları sürekli olarak daha ileriye taşırlar.

5. Stratejik Yönetim ve Yönetişim Yaklaşımı

Başarılı işletmeler Stratejik yönetim bakış açısı ile; geçmişi, şimdiyi, geleceği, kendini, rakipleri, pazarı ve dünyayı analiz edip (SWOT, PİMS, Değer Zinciri Analizi vb.), doğru kararlar vermek için optimum bilgi kaynaklarından yararlanırlar. Diğer taraftan başarılı işletmeler sadece bir kişinin iki dudağı arasından çıkacak kararlarla değil, “Yönetişim yaklaşımı” ile bütün paydaşların, bilimin ve uzmanların fikirlerine başvurarak istişare ve ortak akıl kültürünü hakim kılarlar. Bu başlığı özetlersek; başarılı işletmeler kendilerinden öncekilerden görerek, kişiye ve tahminlere bağlı değil; kurumsal, bilimsel ve bilgi çağının gereklerine uygun şekilde profesyonel yönetim sistemini uygulamaktadırlar.

6. Sürdürülebilirlik

Başarılı ve kalıcı işletmeler; Pazarlama, Üretim, İnsan Kaynakları, AR-Ge ve Finans birimlerine verdikleri önem kadar, “Sürdürebilirlik” konusuna da öncelik vermelidirler. Eğitim ve yönetim danışmanlığı yaptığım 100 yıllık iki Alman markası bünyesinde sürdürülebilirlik yöneticileri var. Bu yöneticiler, hammaddenin sürdürülebilmesinden insan kaynaklarına, çevrenin sürdürülebilirliğinden pazarlamaya kadar işletmenin bütün bileşenlerini sürdürülebilir bir düzlemde formüle etmektedirler.

Eğer sürdürebilirlik olmazsa birçok işletme 3-5 yıl çok hızlı büyüyüp sonra kısa sürede piyasadan silinebilmektedir. Çevrenizde hızlı açılıp sonra kapanan birçok işletme görebilirsiniz. Bu durum gıdadan spora kadar bütün alanlarda mevcut. Örneğin, 2000 yılında UEFA kupasına alan Galatasaray bir daha Avrupa kupalarında final dahi oynayamadı. Yine birinci ligde şampiyon olan Bursaspor kısa süre sonra ligden düştü. Çünkü sürdürebilir bir spor için altyapı, finans ve teknik yapıda kırılganlıklar söz konusuydu. Sürdürülebilirlikteki amaç kısa vadede başarı ve yüksek kazanç değil orta ve uzun vadede kalıcı ve sürdürülebilir katma değer elde edebilmektir.

Türkiye’yi markalar ve katma değeri yüksek üretim muasır medeniyetlerin üstüne çıkarıp süper güç yapacaktır. Bu vasiliyle, bütün işletmelerimize çalışmalarında başarılar diler, Büyük Türkiye’nin inkişafı ve refahı için yaptıkları katkıdan ötürü teşekkürü borç bilirim.