Bu haftaki yazımızda Değişim Mühendisliği veya diğer adıyla Yeniden Yapılanma(Reengineering) konusu ele alınacaktır. Belirli dönemlerde işletmenin iş yapma biçimi, sistemi, hedefleri, verimliliği, kalite anlayışı, teknolojik düzeyi, vizyonu, performansı, rekabet gücü veya iş yapma hızı, müşteri beklentilerinin veya dönemin gerisinde kalabilir. İşte bu noktada örgüt için radikal değişim ve dönüşümler gerekebilir. Değişim mühendisliği "maliyet, kalite, servis ve hız gibi, çağımızın önemli performans ölçütlerinde çarpıcı değişimler yapmak amacıyla iş süreçlerinin ve sistemin temelden yeniden düşünülmesi ve radikal bir şekilde tasarlanmasıdır" Hammer ve James, 1998 Yeniden yapılanma, belli bir işin yüzde 10 daha hızlı yapılması ya da yüzde 20 daha ucuza mal edilmesi, gibi ufak ama devamlı değişiklikleri değil, yepyeni iş süreçleri ve radikal değişikliklerle, verimlilik, hız, kalite, büyüme ve performansta yüzde 50 ve daha fazla artışlara ulaşmak hedeflenir.

Onlarca yıldır, Posta, Telgraf ve Telefon hizmetleri; PTT, bünyesinde yürütmekteydi. Teknoloji ve ulaşım hizmetlerinin gelişmesi ile birlikte, elektronik posta, kargo ve faks gibi araçlar ortaya çıkınca, mektup ve postacılık hizmetlerine olan talep azaldı. Bu çevresel değişimi analiz yapan PTT, kendini yeniden yapılandırarak; kargo (PTT) ve bankacılık hizmetleri alnına girdi. Yine cep telefonu ve mobil iletişim araçlarındaki talebi karşılamak için ise internet (TTnet) ve GSM (Türk Telekom) alanında hizmet vermeye başladı. Yapılan bu radikal değişimler kurumun rekabet gücünü ve yaşamını sürekli kılmaya dönük avantajlar sağlandı. Başka bir örnekte ise, 2000’li yıllarda SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı gibi kurumlar SGK adı altında birleştirildi. Bu sayede hantal, yapıları ve uygulamaları birbirinden farklı olan üç kamu kurumu, daha sürdürülebilir bir sosyal güvenlik kurumu hüvviyetine dönüştüler. Yeniden yapılanma konusunda Sağlık Bakanlığı, Ford Motor, NOKIA ve  TEDAŞ’a kadar onlarca farklı örnek verilebilir.

Diğer taraftan yeniden yapılanma her zaman işletmeler için başarılı sonuçlar vermeyebilir. Değişim mühendisliği eğer doğru yapılamazsa, işletme için ölümle sonuçlanacak bir süreç başlayabilir. Çünkü bazen radikal ve çarpıcı değişiklikler; hem iç paydaşlar hem de dış çevre koşulları açısından kabul görmeyebilir. Bu nedenle değişim mühendisliğinin zamanlaması, yapılış yöntemi ve bütün paydaşların katılımının sağlanması çok önemlidir. Örneğin, ülkemizde sağlık ocaklarından aile hekimliği sistemine geçiş, biranda değil kademeli olarak yapıldı. Önce sistem bazı illerde pilot uygulama olarak başlatıldı. Bu illerdeki elde edilen sonuçlara istinaden diğer illere de yaygınlaştırıldı. Bu sayede mevcut yapı kademeli ve yumuşak bir geçişle değiştirildi. Çünkü sert, hızlı ve agresif değişiklikler beraberinde direnç, kırılganlık ve sistemsel sorunlara yol açabilmektedir.

Sonuç olarak, her şey zamanla eskir. Herakleitos’un dediği gibi “Değişmeyen tek şey, değişimdir.” Umudum odur ki 2020 yılında, her birimizin hayatında güzel ve baş döndürücü değişimler yaşansın.

Kaynak: Güncel Yönetim Paradigmaları, AZ yayınları