Adından da belli olacağı üzerine ekonominin temel tanımlamaları ve bunların değerlendirilmeleri üzerine. Konularımızdan bir tanesi de ödemeler dengesi ve bu dengenin içerisinde yer alan net hata ve noksan kalemi. Bu kalemin oluşmasının nedenlerini 4 madde olarak sıraladık. Birincisi zaman uyumsuzlukları , ikincisi beyan yanlışlıkları veya hataları , üçüncüsü kayıt dışılıklar ve son olarak anketlerdeki ölçüm hataları. Peki biz nasıl bir hata yapıyoruz ki; cari açıkta mevcut olan açığımızı net hata ve noksan ile finanse edebiliyoruz? TCMB verilerine göre Ekim ayı içerisinde 660 milyon dolar ; Ocak – Ekim ayları döneminde is 21 milyar dolar net hata noksan girişi kaydedildi.

Aslında olması gereken bu kalemin oluşmasına sebebiyet veren hata ve noksanların tespit edilmesi ve revizyon edilmesi. Bununla birlikte bu rakamın da sıfırlanması fakat geçmiş dönemlerden gelen ve milyar dolarları bulan bu revizyonun yapılabilmesi sanıldığı kadar kolay değil. Bu kalem ile cari açığın finanse edilmesi ise kalıcı bir çözüm değil. Sorunlar yine çözüm için beklemek zorunda çünkü birçok kişi hesaplarını seçim öncesi ve seçim sonrası olarak yapmaya odaklanmış durumda. Seçim öncesinde kimse kötü haber duymak istemiyor. Döviz de belirli bir seviyeye sabitlendi ki artış göstermesi halinde hedeflenen enflasyonun ulaşılabilir olmayacağı vurgulandı. İstenilen düzeyde kalması için yapılabilecek olan ne varsa yapılacak ; fakat daha ne kadar bu şekilde devam edilebilir , işte bu sorunun cevabı pek bilinmiyor.

Çözüm bekleyenlerin endişeleri artmaya başladı çünkü belirsizliğin yaratacağı sorunlar iç piyasada devam ederken , yurtdışında da durgunluğun getireceği sorunlar olacak. En önemli pazarımız olan Avrupa durgunluk yaşarken bizim ihracatımızı arttırabileceğimizi düşünmek çok iyimser bir senaryo. Zaten birçok alanda dışa bağımlıyız ve ithalatımızın artışı ihracatımızın önüne geçmiş durumda. Hangi önlemlerle döviz girişini arttıracağımıza dair somut öneriler var mı? Miktarsal olarak gerçekleştirdiğimiz artışları birim fiyatlarımıza yansıtamadığımız sürece girdilerde artış bekleyemeyiz. Örneğin , turist sayısını arttırıyoruz fakat her turistin ülkemize bıraktığı döviz miktarı azalıyor veya ihraç edilen fındık miktarı artıyor fakat fındığın fiyatı döviz bazında düşüş gösteriyorsa planladığınız döviz girişlerini sağlayamayacaksınız  demektir.

Yatırımcıyı çekebilmek için istikrarlı ve güvenli bir ortam sağlamak zorundayız. Bu kadar çok regülasyonun olduğu bir ortamda ; kendi bankalarımız bile süreçlere uyum göstermekte zorlanırken yabancının uyum sağlamasını beklemek doğru olmayacaktır. Günü kurtarmak adına yapılan değişiklikler ; sonrasında karşımıza çözüme ihtiyacı olan farklı sorunlar olarak çıkacaktır. Bu kadar çok regülasyona rağmen finansmana ulaşımın kolaylaşmamış olması da değerlendirilmesi gereken başka bir konu.

Finansmana ulaşamayan üreticiler ; ithalat yapamadıkları için üretim sürecini de devam ettiremez hale geleceklerdir. Üretimin yavaşlaması ise beraberinde durgunluğu ve yavaşlamayı getirecektir. Bizim yaşayacağımız durgunluk , yurtdışında yaşanacak olan durgunluktan çok daha fazla hasar bırakacaktır. Çünkü bizim içeride yaşanan durgunluğu fonlayacak bir rezervimiz yok. Açıklayabileceğimiz destek paketlerimiz olsa bile ; sonrasında maliyeti yine bizlere yansıyacaktır.

Cari açığımızın azaltılması yetmez , cari fazlamızın olması gerekiyor. Bunun için de ihracatımızın ithalatımızdan yüksek olması gerekiyor ki bunu yapabilmemiz için katma değeri yüksek üretime geçmemiz gerekecektir. Yüksek fiyata mal edip , ucuz fiyata satarak bunu başaramayız. Gerçekte olanlar aslında olmamış gibi davranarak da bunu başaramayız çünkü daha önceden de birçok kez söylediğim gibi sorunu olduğu gibi kabul etmediğimiz sürece ; uygulanacak olan çözümler doğru olmayacaktır. Biran önce yapılması gerekenler belirlensin ve uygulamaya konulsun. Geç kalındıkça acısı daha da fazla olacaktır.